Müfredat

Edebiyat biliminin doğasını kavrayabilme çalışmalarının temel alınarak Yeni Türk Edebiyatıyla ilgili terim, kavram ve yöntemlerin aktarılması. Yeni Türk Edebiyatı sahasının belirlenmesi; sınırları; dönemleri, sahada en çok kullanılan yöntemler ve nazımla ilgili temel terimlerin açıklanması; çeşitli metinlerle (nazım) ilgili uygulamalar. Osmanlı'da yenileşme ve batılılaşma çabaları (Lâle Devri, Elçilikler, Fransız İhtilali, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Eğitim- Öğretim Faaliyetleri, Kalemler, Encümen-i Daniş, Konaklar, Çeviriler, Gazeteler), sosyal-siyasal yaşamda görülen değişiklikler, eski şiirimiz ve yeni şiirimiz arasındaki farklar, yeni bir tür olarak tiyatronun ülkemize girişi ve gelişimi konularında örneklendirilmiş incelemeler yapılması. Tanzimat edebiyatının birinci kuşağı sanatçılarından Şinasi, Ziya Paşa ve Namık Kemal’in yaşamı ve yayın faaliyetleriyle fikirlerinin ele alınması, edebî görüşlerinin değerlendirilmesi, eserlerinin incelenmesi. Namık Kemal, Şemsettin Sami, Mizancı Murat ve Ahmet Mithat Efendi gibi şahsiyetlere ait eserlerin tahlil edilmesi.

Türk dili ve edebiyatı eğitiminin dört anabilimdalı temel olmak üzere, ilgili diğer alanlardaki bilgi ve kuramların uygulamalı olarak öğrenilmesini sağlamak amaçlanmaktadır. Temel edebiyat bilgi ve kuramlarını bilerek edebiyat sanatı, edebiyatın diğer alanlarla ilişkisi, edebiyatın işlevleri, edebiyat ürünleri, edebî türlerin oluşumu, nazım ve nesir tanımı, özellikleri, nazım şekil ve türleri konularını ele alan bir derstir. Edebiyata ait kavramlar, bunların birbirleriyle ilişkileri, nazım ve nesir türlerini belirleyen öğelerin yöntem açısından karşılaştırılmasını, edebiyata konu olan olaylar ve sonuçlar öğrenilir. Dil-anlatım sorunları tespit edilerek düzeltilir. Vezinler, edebî anlatım türleri ve biçimleri uygulamalı olarak işlenir. Edebî ekoller kavranılır. Kapsamlı, esnek ve derinlemesine düşünme becerisine sahip olan öğrenci Türk edebiyatı ile ilgili gerekli alan bilgisine sahip olur.

Türk dil bilgisine ilişkin temel kavramların tanıtımıyla başlanacak derste, bu bilim dalının çalışma konuları ve dili incelemede esas aldığı ilkeler aktarılacak. Türkçenin dünya dilleri arasındaki yerini belirleyebilmek için tipoloji ve akrabalık açısından yeryüzünde konuşulan dillerin kendi içinde bağlı olduğu ana grup ve alt kolların dökümü yapılacak. Türkçenin bağlı olduğu dil birliği içinde, diğer dillerle ortaklaşan ses, yapı, söz dizimi özellikleri örneklerle açıklanacak. Türkçenin oluşum şekline, söylenme sürelerine ve oluşum yerlerine göre sesleri ve bu seslerin yazı dilinde gösterimi tartışılacak. Ses uyumları ve çevresel faktörlere bağlı gerçekleşen ses değişmeleri belirlenen örnekler üzerinden gidilerek tanıtılacak. Türkçenin söz yapma ve kelime işletiminde görev alan ekleri işlenecek; eklerle söz varlığı arasındaki ilişki uygulamalarla desteklenecek. Türetim dışında kalan söz yapma yolları, belirlenecek örneklere göre sınıflandırılacak.

Osmanlı Türkçesinin on beşinci asırdan yirminci yüzyılın ilk çeyreğine dek yazımı için kullanılan Arap kökenli alfabenin tanıtımıyla başlanacak derste, harf birleşmeleri ve seslerin yazımda gösterimine ilişkin esasların anlatımıyla konu akışına devam edilecek. Türkçe, Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerin yapı özelliklerine değinilecek, Türkçe kelimelerin yazımında ünlü seslerin gösterimi ve sözcük tabanlarına eklerin getirilme şekilleri uygulamalı şekilde aktarılacak. Arapça kökenli sözcüklerin mastar biçimleri ve kalıpları üzerinde genel bilgiler aktarılarak konuya ilişkin çözümlemeler yapılacak; Arapçanın ön çekim biçimleri işlenecek. Arap ve Fars dillerinden gelen izafet biçimleriyle Türkçe tamlamalar yapı ve anlam özelliklerine göre tanıtılarak karşılaştırmalar yapılacak. Osmanlı Türkçesinin yapı ve yazımına ilişkin bilgiler, seçilen manzum ve mensur metin okumalarıyla desteklenecek; transkripsiyon alfabesiyle yazı çevrimi uygulamaları yapılacak; eski alfabeyle yazım çalışmalarına gidilecek.

Bu ders öğrencilere okuma, yazma, dinleme ve konuşma becerilerini de entegre ederek temel düzeydeki konuşma şekillerini sunmayı amaçlamaktadır. Dinleme becerisi ile birlikte öğrenciler farklı sesleri ve harflerin, kelimelerin, ve belirli kalıpların sesletimini tanımlayacaktır. Konuşma becerisi aracılığı ile birlikte öğrenciler farklı dil çeşitliliğini tanımlayarak dili doğru kullanabileceklerdir. Buna ilavetten öğrenciler kendilerini veya bir başkasını tanıtabilecekler, geniş zamanda sorulara cevap verebilecekler, nesnelerin yerini belirtebilecekler, ve bir günlük rutinlerini anlatabilecekler. Okuma becerisi aracılığı ile öğrenciler basit metinler ve paragraflar okuyarak metinleri anlama yetilerini geliştirecek ve metin sorularına cevap verebileceklerdir. Yazma becerisinin edinilmesiyle birlikte öğrenciler geniş zamanda kontrollü paragraflar yazarak edindikleri yeni kelimeleri kullanarak kendi cümlelerini üreteceklerdir.

Dîvân Edebiyatının bağlantılı olduğu diğer edebiyatlar: Arap ve Fars klâsik edebiyatlarının önemli ürün ve isimleri hakkında bilgi edinmek, bunların Dîvân Edebiyatına etki ve yansımalarını anlamak. Edebi sanatları tanımak, sanatlardan hareketle metinbilimsel açıklamalarda bulunmak. Metinleri anlamak ve yorumlayabilmek. Dîvân edebiyatının temel kavramlarını öğrenmek. Mazmunların metinler üzerinden tespitinin yapılması. Eski Türk Edebiyatının temel kaynakları. Osmanlı nesrinin temel özellikleri. Mecmua ve tezkirelerin yüzyıllara göre dağılımı. Osmanlı nazmının temel özellikleri. Nazım ve nesir alanında yazılmış olan türler hakkında bilgi sahibi olmak. Aruz vezni çalışmaları: Aruz vezninin uygulamalarını yapmak; Eski Türk Edebiyatında nazım şekillerini öğrenmek ve edebi sanatları yakından tanımak. Nazım şekillerini metin üzerinden tespit edebilmek.

Bu derste dersin temel kavramları, Osmanlı Devleti’nin dağılmasına yol açan iç ve dış etkenler, Osmanlı ıslahat ve yenileşme çabaları, Trablusgarp ve Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Mondros Mütarekesi, savaş sonundaki barış antlaşmaları, mütareke döneminde kurulan cemiyetler, Mustafa Kemal öncülüğünde Kurtuluş Savaşı’nın başlaması, Havza ve Amasya Genelgeleri, Kongreler, Misak-ı Milli, TBMM’nin açılışı, isyanlar, düzenli ordunun kuruluşu ve savaşları, TBMM’nin dış ilişki ve antlaşmaları, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Sakarya Savaşı ve Büyük Taarruz, Mudanya Mütarekesi, Lozan Barış Antlaşması ve saltanatın kaldırılışı, Ankara’nın başkent oluşu, cumhuriyetin ilanı, 1924 anayasası, çok partililik deneyimi, hukukta laikleşme ve modernleşme, eğitim ve kültürde millileşme, sosyoekonomik yenilikler, Atatürk’ün 6 ilkesi, Atatürk dönemi dış politikası, İnönü dönemi ve II. Dünya Savaşı, çok partili hayata geçiş işlenir.

Edebiyata ait kavramlar, bu kavramların birbirleriyle ilişkileri, nazım ve nesir türlerini belirleyen öğelerin yöntem açısından karşılaştırılmasını, edebiyata konu olan olaylar ve sonuçların incelendiği bu ders, ayrıca, vezin kavram ve türlerine, hece ve aruz vezinlerine, edebi sanatlara ve yansıtmacılık, biçimcilik, yapısalcılık gibi edebiyat kuramlarına odaklanmaktadır. Bu perspektif içerisinde bir kavram olarak edebiyatın işlev ve temel özellikleri, Türk edebiyatının doğuşu ve genel seyri ile temel kavramsal çerçevesini oluşturan ders anlatım biçimleri ve ölçüleri, Halk Şiiri ve türleri, Aruz ve Divan Edebiyatı, yeni Türk şiirinde kullanılan nazım biçimleri ve türlerinin yanı sıra edebi sanatlara, edebi akımlara ve kuramlara yönelmektedir. Edebiyat bilgi ve kuramlarını hem teorik hem de uygulamalı bir bütünlük içerisinde ele alan bir derstir.

Osmanlı Türkçesinin yazımında standartlaşmanın başladığı on beşinci asrın ikinci yarısından itibaren, yirminci yüzyılın ilk çeyreğine gelinceye değin gözlemlenen değişmeler metin örnekleri üzerinden tanıtılacak. Harflerle, harflerin sesleri yansıtma şekilleri hakkında imlâdan yola çıkılarak bağın nasıl kurulacağı örneklerle gösterilmeye çalışılacak. Türk, Arap ve Fars dillerine ait söz varlığının yapı ve anlam değişmeleri, kelime yapımı ve çekimi konusunda bilgilerin aktarımına devam edilecek. Türk edebiyatının on dokuzuncu asra ait matbu metin örnekleri üzerindeki okuma ve yeni yazıya aktarma çalışmalarına devam edilecek. On dokuzuncu asırdan önceki yazma metinlerin düzeni, el yazması eserlerin genel özellikleri; rika, talik, sülüs vb. yazım stilleri tanıtılacak; bu yazım biçimlerinde yazma çalışmaları yürütülecek. Osmanlı Türkçesinin söz varlığına ait sözlük ve diğer kaynakların tanıtımı yapılacak, kaynakların kullanımına ilişkin uygulamalara gidilecek.

Ölçünlü dilin söz varlığına yoğunlaşılacak bu derste kelimeler yapı, anlam ve kullanım gibi ana özelliklerine göre kendi içinde gruplandırılacak. Yapı bakımından Türkçede basit, türemiş ve birleşik kelimeler yanında kalıplaşmış sözcüklere işaret edilecek. Temel anlam, yan anlam, terim anlamı, mecaz anlam vb. hakında bilgi verilerek kelimedeki anlam çeşitliliği ile sözlük arasındaki bağlar kurulacak. Türkçenin kavram alanlarının belirlenmesinde anlam değişmelerinin rolü tartışılacak. Kullanımlarına göre alt türleri belirlenen ad soylu sözcüklerin sınırı çizilerek isimlerle sıfat, zamir ve zarfların farkları örneklerle aktarılacak. Fiillerin içerik, anlam ve söz dizimindeki görevlerine bakılacak. Fiilimsilerin isim ve fiillerle kesişen yanları açıklanacak. Görevli kelimeler olan edat, bağlaç ve ünlemlerin cümledeki etkileri gösterilecek. Sözcük türleri arasında geçişe ilişkin tartışmalar ele alınacak.

Batılılaşmanın etkisiyle Türk edebiyatında görülen yeni türler ve kavramların işlenmesi, Yeni Türk Edebiyatının kaynakları, Yeni Türk Edebiyatının belli başlı özelliklerinin toplumsal ve sosyo-kültürel yapılar bağlamında ele alınması. Tanzimat edebiyatının ikinci kuşağını ve Servet-i Fünûn’u hazırlayan etmenleri, önemli edipleri ve eserleri tanıtarak Batı edebiyatı etkisiyle Türk edebiyatında görülen edebî tür, şekil ve içerik değişikliklerinin kavratılması. Batı edebiyatındaki edebî akımların ve bunların Türk edebiyatındaki yansımalarının karşılaştırmalı metin incelemeleriyle ortaya konulması. Tanzimat edebiyatının ikinci kuşağı sanatçıları; Recaî-zâde M. Ekrem ve Abdülhak Hamit Tarhan’ın fikirleri ve edebî kişiliklerinin irdelenmesi, şiirlerinin incelenmesi. Bu dönemde Abdülhak Hamit Tarhan, Recaî-zâde M. Ekrem, Muallim Nâci, Sâmî Paşazâde Sezâî ve Nabizâde Nâzım’ın hikâye, roman ve tiyatrolarının tahlil edilmesi.

INGL122 dersi INGL121 dersinin devamı niteliğindedir. Bu ders öğrencilere daha ileri düzeyde bütünleşik bir şekilde dört beceriyi entegre etmektedir. Çekinik beceriler olan dinleme ve okuma becerileri ile birlikte öğrenciler farklı sesleri ve harflerin, kelimelerin, ve belirli kalıpların sesletimini tanımlayacaktır. Buna ilaveten öğrenciler daha ileri düzeyde metinler ve paragraflar okuyarak metinlerden bildikleri kelimeleri kullanarak bilmedikleri kelimelerin anlamlarına ilişkin çıkarımda bulunacaklardır. Üretken beceriler olan konuşma ve yazma becerileri ile birlikte öğrenciler farklı dil çeşitliliğini tanımlayarak dili doğru kullanabileceklerdir. Buna ilavetten öğrenciler Şimdiki Zamanı ve Geçmiş Zamanı kullanarak temel diyaloglarda ve günlük konuşmalarda kendilerini etkin bir şekilde ifade edebileceklerdir. Dahasıda, yazma becerisinin edinilmesiyle birlikte öğrenciler geçmiş tecrübelerini içeren konular hakkında paragraflar yazarken edindikleri yeni kelimeleri kullanarak kendi cümlelerini üreteceklerdir.

Eski Türk Edebiyatı'nın kaynakları, gerçek ve kült ilimler; kelam, tasavvuf. Eski Türk şiirinin sanat ontolojisini kavramak. Eski Türk edebiyatının bağlantılı olduğu diğer edebiyatlar: Arap-Fars klâsik edebiyatlarının önemli ürün ve isimlerini kavrayabilme, bunların edebiyata etki ve yansımalarını anlamak. Edebi sanatlar hakkında bilgi sahibi olmak. Edebi sanatlar ve ilgili terimleri tanımak: iştikak, tekrir, sihr-i helâl, iade, aks, kalb, rücû, tevriye, iham, tezad, ta'riz, tenasüb, leff ü neşr vb. metinlerde uygulama. Fütûvvet-nâmeler, pend-nâmeler, belde-nâmeler, hilyeler, hicret-nâmeler, seyahat-nâmeler, gazavat-nâmeler, sâkî-nâmeler, sûr-nâmeler, fal-nâmeler, kıyafet-nâmeler, hasbihaller, verayet-nâmeler. Eski Türk şiirinde üslûplar: Klâsik üslûp, sebk-i Hindî, hikemi, mahalli tarz. Metinleri anlamak ve yorumlayabilmek. Metinler üzerinde uygulama ve inceleme yapmak.

Bilişim teknolojileri, yazılım ve donanımla ilgili temel kavramlar, çevre birimleri, yazılım, genel olarak işletim sistemleri, işletim sistemini kullanma, windows, menüler, dosyalar, kelime işlemci programları, kelime işlemci hakkında genel bilgiler, kelime işlemci programını kullanmak, elektronik tablolama programları, tablo programları hakkında genel bilgiler, temel kavramlar ve araç çubukları, formül hazırlama ve kullanma, hazır fonksiyonları kullanma, verileri sıralama, sunu programı hakkında genel bilgiler, veri sunumu, sunu programı hazırlama, yeni slayt ekleme, slime, yakınlaştırma, uzaklaştırma, sunuya canlandırma effekti vermek, slayt gösterisi, eğitimde internet kullanımı, virüs nedir, solucan nedir, truva atı nedir, işletim sistemini virüslerden korumak, parolalar, bilişim teknolojilerinin sosyal yapı üzerindeki etkileri ve eğitimdeki yeri, bilişim sistemleri güvenliği ve ilgili etik kavramları.

Türkçede söz dizimi çalışmalarının yapılacağı derste, kalıplaşma sonucu oluşan birleşik kelime türleriyle kelime gruplarının arasındaki sınır çizilecek. Kelime gruplarının oluşum şartlarının gösterimiyle devam edecek akış içinde, tamlamalar kendi içinde sınıflandırılacak. Ad ve sıfat tamlamalarının oluşum şartları, bu tamlamaları meydana getiren kurucuların konumu ve türü karşılaştırmalı şekilde işlenecek. Fiilimsi grupları ele alınacak, diğer kısaltma grupları vb. ile konu akışına devam edilecek. Türk edebiyatından seçilecek metin parçaları üzerinde kelime gruplarının çözümüne ilişkin uygulamalarla aktarılan bilgilerin pekiştirilmesi sağlanacak. Cümleye geçildikten sonra, cümleyle kelime grupları arasında anlam ve işleve ilişkin ayrılıklar gösterilecek. Cümlenin temel kurucuları olan özne ile yüklem arasındaki ilişki, yüklemin yönetiminde olan diğer cümle kurucuları, işlevsel ve anlamsal açıdan tartışılacak. Yüklemin anlamı, işlevi vb. dikkate alınarak tasniflemeler konuşulacak. Cümle çözümlemelerindeki görüş ayrılıkları üzerinde durulacak, çözüm yolları araştırılacak.

Eski Türk edebiyatının özellikleri ve 13. Yüzyıl şairlerinin hayatı, edebî kişiliği ve eserlerinden örneklerin incelenmesi dersin konusunu oluşturmaktadır. 13. Yüzyıl Türk Edebiyatı'nın genel özelliklerini kavratmak, dönemin temsilcilerini eserleriyle birlikte tanıtmak. İslâmiyet öncesi Türk edebiyatı ve özelliklerinin kavranması. Türk dünyasında İslâmiyet sonrası oluşan edebiyatın özellikleri ve kaynakları. Bu edebiyatı adlandırma sorunu. Karahanlı Dönemi Türk Edebiyatının genel özellikleri. İlk eserler: Kutadgu Bilig, Divânu Lugâti't-Türk, Atabetü'l-Hakayık, Dîvân-ı Hikmet. Gazneliler ve Selçuklular Dönemi Türk Edebiyatının genel özellikleri. 13. Yüzyıl'da Anadolu'da Türk Ed. Hacı Bektaş-ı Veli, Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, Sultan Veled, Ahmed Fakih, Hoca Dehhânî, Şeyyad Hamza ve Yunus Emre’nin hayatı, edebi kişiliği ve şiirlerinden örnek metin incelemeleri.

Ara Nesil sanatkârları ile Servet-i Fünûn dönemi hakkında genel bilgiler verilmesi, Yeni Türk Edebiyatı’nın önemli bir öncül ekolü sayılan Servet-i Fünûn topluluğunu oluşturan toplumsal ve siyasal ortamların tarihsel olaylar ve toplumsal yapı çerçevesinde incelenmesi. "Eski"-"Yeni" kavgası, Ekrem-Nâcî tartışması, "Yeni"nin ekipleşmesi: Servet-i Fünûn topluluğunun teşekkülü, Servet-i Fünûn topluluğunu oluşturan başlıca sebeplerin değerlendirilmesi. Servet-i Fünûn şiirinin temel özelliklerinin açıklanması, Türk şiirine getirdiği yeniliklerin tartışılması. Servet-i Fünûn dönemi şair kadrosunun ve sanat anlayışlarının belirlenmesi, bu dönemin önde gelen şairlerinden ve kendilerinden sonraki kuşaklarda önemli etkileşimler yaratmış olan Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif gibi şairlerin şiirlerinden örneklerin klasik ve çağdaş yöntemlerle incelenmesi. Servet-i Fünûn dönemde tenkit türündeki ilerlemelerin zirve şahıslar ve örnek metinler üzerinden işlenmesi, bu dönemin edebî poetikaları ve anlatıya dayalı türlerin genel değerlendirilmesi.

Halkbilimi (Folklor) ve halk edebiyatı kavramlarının açıklanması, alanın temel literatürünün incelenerek yazılı, elektronik ortamlardaki kaynak ve verilerin tanıtılarak, kütüphaneyle bağlantılı bilgi kaynaklarına ulaşma çalışmaları, halkbiliminin temel kuram ve yöntemleri, derleme yöntemleri, Türk Halkbilimi alanında önemli çalışmaları yaratmış yerli ve yabancı halkbilimcilerin biyografileri üzerinde çalışmalar. Dünya edebiyatlarının kaynağı sayılan Mitoloji konusundaki temel kaynak ve verilerin tanıtılması, Mitolojinin sanat ve estetiğin, edebiyatın doğuşundaki işlev ve önemi üzerine araştırmalar yapılması. Antik Yunan, Roma, Ortadoğu ve Türk mitolojileri üzerinde metinbilimsel araştırmalar yapılarak kültürler arası edebî gelişim çizgisinin saptanması. Halkbilimi kaynaklarında mitolojik etkiler. Mitoloji ve epik edebiyat ilişkilerinin destan türüyle bağdaştırılarak ele alınması. Mitoloji ve destan türlerinin evrensel anlamda edebiyat ve sanatın oluşundaki işlevinin örnekler üzerinde karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Destan türünün halk edebiyatı içindeki yeri ve öneminin metinbilimsel araştırmalarla işlenmesi.

Yazı dilinin ve yazılı iletişimin temel özelliklerinin ele alınan bu ders yazı dili ile sözlü dilin arasındaki temel farklara odaklanmaktadır. Bu çerçevede yazılı ve sözlü anlatım, öznel anlatım, nesnel anlatım, paragraf türleri, metin tanımı ve bilgilendirici, yazınsal gibi metin türleri, metnin içsel yapısı, serbest ve planlı yazma gibi yazılı anlatım, konu, konunun sınırlandırılması, amaç, bakış açısı, ana ve yan düşüncelerin belirlenmesi, yazma planı hazırlama, kâğıt düzenini içeren planlı yazma aşamaları, dilekçe, mektup, haber, ilan/reklam gibi bilgilendirici metinler incelenmektedir. Dilekçe, iş mektubu, haber, karar, ilan/ reklam, tutanak, rapor; bilimsel yazı , makale, köşe yazısı/ fıkra, söyleşi, eleştiri, günlük, anı, gezi yazısı, yaşamöyküsü, özyaşamöyküsü, tanıtma yazısı, özel mektup vd); yazınsal/ edebî metinler (şiir, roman, öykü/hikâye, oyun, deneme, mektup vd); örnekler üzerinde çalışmalar.

Dilbilimin konu, içerik ve kuramsal çerçevesinin tanıtımıyla başlayacak derste, bu bilim dalının dil bilgisiyle olan yöntemsel ayrılıkları açıklanacak. Yapısal dilbilim öncesi dil incelemelerinin tarihî süreci hakkında verilen bilgilerin ardından, Saussure’nin modern dilbilimi kuruş süreci ve dilbilime getirdiği temel kavramlar işlenecek. Gösterge türlerinin tanıtılacağı derste, Saussure sonrası ekoller ve onun dil-söz ayrımına Chomsky’nin getirdiği edinç ve edim ilişkisine parmak basılacak. Fonoloji ve morfoloji gibi dilbilimin temel çalışma alanlarına ait yöntemler tanıtılacak, fonem ve morfem teorileri işlenecek. Parça ve parçaüstü sesbirimler; bağımlı ve bağımsız biçimbirimler Türkçenin özelinde açıklanmaya çalışılacak. Anlambilim konusundaki temel uygulamalar Türkçenin eşzamanlı yöntemle söz varlığı üzerinden yürütülecek. Chomsky’nin üretici-dönüşümlü cümle yöntemiyle klasik söz dizimi çalışmaları karşılaştırılacak.

14. Yüzyıl Eski Türk şairlerinin hayatının, edebî kişiliğinin öğrenilmesi ve eserlerinden örneklerin incelenmesi bilgisini kazandırmak. 14. Yüzyıl Türk Edebiyatı'nın genel özelliklerini kavramak ve dönemin temsilcilerini eserlerinden seçilmiş örnekler aracılığıyla tanımak. 14. Yüzyıl Türk Edebiyatı: Orta Asya Sahası Türk Edebiyatı; Rabgûzi, Mahmud Bin Ali, İslâm, Kutub, Harizmî, Seyf-i Sarayî, Hüsam Kâtip. 14. Yüzyıl Doğu Türkçesi ile yazılmış eserler. Azeri sahası Türk Edebiyatı; Hasanoğlu, Ahmed Bin Veys ve Nesîmî. 14. Yüzyıl. Anadolu sahası Türk Edebiyatı; tarih, kültür hayatı ve Anadolunun genel manzarası. Gülşehri, Âşık Paşa, Hoca Mesûd, Şeyhoğlu Mustafa, Eflâkî, Ahmedî, Kadı Burhaneddin. 14. Yüzyıl Anadolu sahasında mesneviler. 14. Yüzyıl Anadolu'da yazılan mensur eserler ve yazıları. Metin okuma ve değerlendirme.

Edebiyatımızda Batılılaşmanın başlangıcı kabul edilen Tanzimat döneminde yeni bir edebî tür olarak karşımıza çıkan roman ve hikâye hakkında öğrencilerin bilgilerinin pekiştirilmesi. Çağdaş roman inceleme yöntemleri hakkında bilgi verilmesi. Servet-i Fünûn hikâye ve romandaki genel eğilimler ve yeniliklerin değerlendirilmesi. Halid Ziya Uşaklıgil ve eserlerinin Türk öykü ve romanının gelişimindeki etkilerinin metinler üzerinden kavratılması. Mehmet Rauf ve Hüseyin Cahit’in edebî şahsiyetinin değerlendirilmesi ve hikâye ve romanlarının tahlil edilmesi. Batı edebiyatı taklidine dayalı ilk dönem eserlerinden sonra giderek nitelik ve özgünlük bakımından belli bir düzeye gelmeye başlayan edebiyatımızdaki roman ve hikâye ürünleri üzerinde yöntembilimsel araştırmalar yapılması. Batılı tarzdaki eserlerin sırasıyla Tanzimat, Servet-i Fünûn, Meşrutiyet dönemlerindeki çizgilerinin karşılaştırmalı olarak ortaya konması. O dönemlere ait edebiyat dergilerinin işlev ve önemlerinin kavratılmasına yönelik kaynakça çalışmalarının yaptırılması.

Halk şiirine giriş. Kavram ve kökenle ilgili araştırmalar. İlkel toplumlarda şiirin ortaya çıkışı, işlevi ve tarihsel gelişiminin irdelenmesi. Dinî törenler, ritüellerin şiirin doğmasındaki rolleri. Ortak halk şiiri türleri. Kavram ve içerik incelemeleri. Orta Asya’daki eski geleneksel halk şiirinin temel özellikleri, türleri, halk şiiri üzerinde yapılan önemli çalışmalar, biyografiler. Yazılı ve görsel kaynaklarda halk şiirinin bilgi çerçevesi. Halk şiirinin temel teknik özellikleri arasında sayılan nazım, ölçü ve uyak bilgileri üzerinde uygulamalı çalışmalar. Heceli türlerin nitelikleri ve tarihsel süreç içindeki değişim ve dönüşümleri. Halk şiirinde aruzlu türler. Halk şiirinin izleksel ve sosyal çevrelere göre incelenmesi. Zamandizimsel akış içinde Orta Asya’dan Anadolu’ya ortak halk şiiri türlerinin gelişim ve etkilerinin örnek metin incelemeleriyle belirlenmesi. Âşık Edebiyatına giriş. Kavram-tür-içerik incelemeleri. Ortak halk şiirinin Âşık Edebiyatının oluşundaki işlevi.

II. Meşrutiyet dönemi fikir hareketleri, dönemin sosyal ve siyasi yapısının değerlendirilmesi. Fecr-i Âti (1909-1911) topluluğunun ortaya çıkışındaki etmenler ve Fecr-Âti beyannamesinin değerlendirilmesi. Fecr-i Âti edebî topluluğunun şiir ve roman anlayışlarının örneklerle incelenmesi. Ahmet Haşim’in yaşamı ve edebî kişiliğinin aydınlatılması, şiirlerinin metinler üzerinden tahlil edilmesi, Türk şiirindeki tesirinin değerlendirilmesi. Fecr-i Âti’nin diğer şairlerin şiirlerinden örneklerin incelenmesi. Milli edebiyata geçiş süreci ve Mehmet Fuat Köprülü’nün edebî faaliyetleri. II. Meşrutiyet dönemini izleyen süreçte iz bırakan Yahya Kemal, Mehmet Akif gibi zirve şairlerin sanat anlayışlarının ve eserlerinin karşılaştırmalı yaklaşımlarla incelenmesi. Edebî türlerde gözlemlenen izleksel değişiklikler, biçemsel yeniliklerin kavratılması.

15. Yüzyıl Eski Türk Edebiyatı'nın genel özellikleri ve 15. Yüzyıl şairlerinin hayatı, edebî kişiliği, eserleri ve örnek metin inceleme deneyimi kazandırmak. 15. Yüzyıl Türk Edebiyatının genel özelliklerini kavratmak. Dönemin temsilcilerini eserleriyle birlikte tanıtmak. 15. Yüzyıl Eski Türk Edebiyatının genel özelliklerinin öğrenilmesinin ardından sırasıyla Anadolu dışındaki Türk edebiyatlarının genel özellikleri ve belli başlı temsilcileri öğrenilecek. Çağatay edebiyatının ve Azeri sahası edebiyatının belli başlı temsilcileri: Ahmed-i Dâî, Şeyhî, Ahmet Paşa, Necatî Bey, Avni, Sultan Cem, Şehzade Korkut, Adlî, Adnî, Nişancı Mehmet Paşa, Atayî, Cemalî, K. Nizamî, Ümmî Kemal, Eşrefoğlu Rumî, Sarıca Kemal. 15.Yüzyıl Anadolu sahası mesnevi şairleri ve eserleri; Süleyman Çelebi, Mehmed Yazıcıoğlu, Elvân-ı Şirâzî, Dede Ömer Rûşenî.

Türkiye Türkçesi dışında kalan Türk lehçelerinin ele alınacağı derste, farklı alfabelerle Türkçenin yazımı üzerinde durulacak. Oğuz, Kıpçak, Karluk ve diğer kollarda bulunan Türk lehçelerinin sınıflandırılması için esas alınacak dillik ölçütlere yer verilecek. Oğuz Grubu üzerinde yoğunlaşılacak derste, Azerbaycan Türkçesinin yazımı için tarihî sıraya göre kullanılan Arap, Kril ve Latin alfabeleriyle örnek metin çözümlemeleri yapılacak. Bu Türk lehçesinin fonetik, morfolojik ve sentaktik özellikleri açıklanacak. Türkmen ve Gagavuz Türk lehçelerinin ortaklaşan ve ayrılık gösteren dillik yanları belirlenerek metinler üzerinde tespitlere gidilecek. Türk lehçelerinin gramer ve söz varlığına ilişkin yapılan çalışmaların bugünkü durumu hakkında veriler sunulacak. Lehçeler arasında metinler aktarılacak, metin aktarımında karşılaşılan yalancı eş değerler sorununun çözümüne ait metodolijik öneriler aktarılacak.

Âşık Edebiyatı’nın kavram, ilke ve kaynaklarının incelenmesi, Âşık Edebiyatı’nı hazırlayan sebepler, diğer edebî ekollerle olan etkileşim, Anadolu dışı Âşık Edebiyatı’nın genel durumu, Azerbaycan örneğinden hareketle Türkî cumhuriyetlerdeki bu geleneğin geçmişle bağlantılı gelişim seyrinin irdelenmesi. Âşıklık geleneğini oluşturan sosyo-kültürel koşullar, değerler ve kurumlar. Toplumsal yapı ve kültürel olgularla bu geleneğin ilişki ve etkileşimi. Âşıkların sosyal çevrelere göre yetişmelerindeki süreçlerin incelenmesi. Âşık Edebiyatı’nın zamandizimsel incelemelesinin devirlerin genel özellikleri ve sanatçıların biyografik incelemelerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Âşıklık gelenekleri ve âşıkların yetişmesi; çıraklık, mahlas alma, müzik ve şiir, âşık kolları. Gelenekte aranan âşıklık kuralları, hikâye anlatma geleneği, âşık fasıllarının genel nitelikleri, âşık şiirinde biçim ve tür. Nazım biçimleri, biçem ve biçim çalışmaları. Yüzyıllara göre Âşık Edebiyatı örneklerinin incelenmesi.

II. Meşrutiyet dönemini izleyen süreçte iz bırakan Yahya Kemal, Mehmet Akif’e ilaveten Halide Edip, Yakup Kadri ve Refik Halid Karay gibi kimi sanatçılar hakkında araştırmalar yapılması ve bu sanatçılardan seçilmiş şiir, hikâye ve romanların incelenmesi. Millî edebiyat döneminde (1911-1923) yaşanan toplumsal, sosyal ve siyasal değişim ve dönüşümler ve bunların edebiyata yansıması, romancılar ve romanları, romanlarda görülen izleksel ve biçimsel yenilikler, hikâye türünün döneme ilişkin görünümüyle bağlantılı uygulamalı çalışmalar yapılması. Millî edebiyat döneminde şiirde görülen değişiklikler/yenilikler hakkında metinbilimsel incelemeler yapılması. Millî edebiyatın oluşumunu hazırlayan edebî faaliyetler, dergiler. Mehmet Emin Yurdakul, Ahmet Hikmet ve Rıza Tevfik’in eserlerinin değerlendirilmesi. Ziya Gökalp ve edebî faaliyetlerinin değerlendirilmesi, eserlerinin incelenmesi. Ömer Seyfettin’in hikâyelerinin tahlil edilmesi. Millî edebiyatın diğer şair ve yazarlarının eserlerinin metinbilimsel yaklaşımlarla incelenmesi.

16. Yüzyıl Eski Türk Edebiyatı'nın özelliklerini ve 16. Yüzyıl şairlerinin hayatı, edebî kişiliği, eserleri ve örnek metin incelemelerini yapabilmek dersin konusunu oluşturmaktadır. 16. Yüzyıl Türk Edebiyatı'nın genel özelliklerini kavramak ve dönemin temsilcilerini eserlerinden seçilmiş örnekler aracılığıyla metinbilimsel incelemeler yapmak. Türk edebiyatının gelişim seyrini kavratmak. Çağatay ve Azeri sahasında edebiyatın belli başlı temsilcileri. Fuzûlî’nin hayatı, sanatı ve eserleri örnek şiir incelemeleri. 16. yüzyıl mesnevîcileri ve eserleri. 16. Yüzyıl mensur eserleri (tezkireler vs.). 16. Yüzyıl’da yazılmış olan başlıca tezkirelerin incelenmesi. 16. Yüzyıl Osmanlı sahası Türk Edebiyatı temsilcileri; Zâtî, Hayâlî, Bâkî, Nev'î, Bağdatlı Rûhî, Lamiî ve Kemalpaşa-zâde’nin hayatı, edebi kişiliği, eserleri, şiirlerinden örnekler. 16. Yüzyıl mesnevileri. 16. Yüzyıl mensur eserleri üzerine değerlendirmeler.

Tekke edebiyatının kavram ve temel bilgileri üzerinde kaynaklara dayalı çalışmalar. Tasavvuf düşüncesinin halk tabakaları arasındaki yorumlanması ve bu sürecin Tekke Edebiyatı içindeki yansıması. Tasavvufun kurumlaşması, Orta Asya’dan Anadolu’ya geçiş sürecinde Tekke Edebiyatındaki ilk temsilciler. Bu ekolün şiirinde ölçü ve uyak, biçem, ortak anlatım kalıpları, anlam ve söz sanatlarının kullanılışı. Yerel dilin bu ekol içindeki rolünün şiir örnekleriyle incelenmesi. Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatının tematik sınıflama çerçevesinde zamandizimsel irdelenmesi. Toplumsal yapının oluşmasında işlevsel olan Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatının yüzyıllara göre biyografik çalışmalarla incelenmesi. Ahmet Yesevî’den Yunus Emre’ye öncül isimlerden Anadolu’daki Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatının gelişim çizgisinin belirlenmesi. Konularına göre Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatının sınıflaması ve sınıflamayı oluşturan türler üzerinde araştırmalar yapılması.

Cumhuriyet döneminde sosyal ve siyasi yapıdaki değişiklikler ve bunun edebiyata yansımalarının incelenmesi. Türk şiir tarihi içinde ortaya konulmuş olan poetikaların kuramsal yanlarının öğretilmesiyle uygulamalı şiir analiz çalışmalarının metinbilimsel yöntemle yapılması. Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin ana çizgilerinin belirlenmesi. Bu dönemde öne çıkan sanatçılar hakkında bilgi verilmesi. 1923'ten günümüze şiir toplulukları, toplumsal değişim ve dönüşümler ışığında ortaya çıkan şairler, şiirde işlenen izlekler, şiirdeki biçimsel değişiklikler, diğer gelişmeler, şiirin edebiyat sosyolojisi bağlamındaki konumunun ele alınması. 20. Yüzyıl ve güncel Türk şiirinin temsilcilerinin şiirleri üzerinde çağdaş metin inceleme yöntemlerinin uygulanarak Türk şiirinin geçirdiği değişimin ortaya konulması, güncel edebiyatın farklı türleri üzerinde karşılaştırmalı araştırmaların yapılması.

17. Yüzyıl edebiyatının genel özelliklerini ve dönemin temsilcilerini, eserlerden seçilmiş örnekler aracılığıyla tanıtmak. Divan şiiri coğrafyasını kavramak. Sebk-i Hindî ve hikemî tarzın özelliklerini metin üzerinde tespit edebilmek. Bu üslûpların metne kazandırdığı hususlar hakkında değerlendirmelerde bulunmak. 17. Yüzyıl Osmanlı sahası Türk edebiyatının özellikleri. 17. Yüzyıl Osmanlı sahası Türk şiirini etkileyen üslûplar; sebk-i Hindî ve hikemi şiirin genel özellikleri ve temsilcileri. Nef'î, Şeyhülislâm Yahya, Nâ'ili-i Kadim, Neşâtî, Fehim-i Kadim, Cevrî, İsmetî, Nedim-i Kadîm, Azmizâde Hâleti’nin hayatı, edebi kişiliği, eserleri ve şiirlerinden örneklerin incelenmesi. Şiirlerde sebk-i Hindî’nin özelliklerinin tespiti. Hikemî tarz. Nâbî, Bosnalı Sâbit; hayatı, edebi kişiliği, eserleri ve şiirlerinden örnekler. Şiirlerde hikemî tarzın tespiti. 17. Yüzyıl Osmanlı sahası mesnevicileri ve eserleri; Nev'izâde Atâyî, Ganizâde Nâdiri’nin mesnevileri. 17. Osmanlı sahası mensur eserleri üzerine değerlendirmeler.

Köroğlu destanının tarihsel, sosyo-kültürel ve folklorik yanlarının metinbilimsel irdelemelerle belirlenmesi. Köroğlu kollarının Türk coğrafyasındaki edebiyat, sinema, ve diğer güzel sanat alanlarına yansımalarının incelenmesi. Halk hikâyelerinin doğuş ve kaynak sorunları. Hikâyecilik geleneğinin temel özellik ve uygulamaları. Halk masalları ve bunların kaynak, tür, varyant sorunları hakkında metinbilimsel çalışmalar yapılması. Masalların toplumsal ve özellikle çocuk eğitimindeki işlevleri. Ulusal ve evrensel masal örneklerinin tip, epizot ve işlevler bakımından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Efsanenin kaynakları, dinsel ve mitik efsane türleri, kozmogonik ve sebep açıklayıcı efsanelerin kültürel sembolik anlatım değerleri. Gelenek- görenek koruyuculuğu ve koyuculuğu açısından efsanelerin Türk halk kültürü içindeki yeri. Fıkraların oluşumu, sınıflandırılması, çeşitlenme ve değişim süreçleri. Atasözü ve bilmecelerin tür özellikleri. Geleneksel Halk Tiyatrosunun tarihsel süreç içinde türleri ve işlevleri açısından incelenmesi.

Cumhuriyet dönemi roman ve öykü yazarları ve öykümüzün biçimsel ve izleksel süreçlerinin incelenmesi. Cumhuriyet dönemi Türk roman ve öyküsüne ilişkin gelişim çizgilerinin belirlenmesi. 1923'ten günümüze kadar Türk roman ve öyküsünün gelişim sürecinin yapıtlar üzerindeki metinbilimsel çalışmalarla belirlenmesi. Romanda işlenen izleklerin, biçimsel değişiklikler ve gelişmelerin edebî şahsiyetler (Yakup Kadri, Halide Edip, Reşat Nuri, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Adalet Ağaoğlu, Sabahattin İsmail, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Tağrık Buğra, Kemal Tahir, Oğuz Atay, Yusuf Atılgan, Orhan Pamuk, Tahsin Yücel, Leyla Erbil vd.) ve eserler ekseninde ele alınması. Cumhuriyet dönemi Türk romanında ele alınan sosyal ve siyasi meselelerin değerlendirilmesi. Cumhuriyet dönemi Tük öyküsünde gözlemlenen değişim ve gelişimlerin metinbilimsel yaklaşımlarla kavratılması.

18. yüzyıl Türk edebiyatının genel özelliklerini kavramak ve dönemin temsilcilerini, eserlerinden seçilmiş örnekler aracılığıyla tanımak. Türk edebiyatının 18-19. yüzyıllar arası tarihi gelişim seyrini kavramak. 19. Yüzyıl'a kadar gelen sosyal ve edebi oluşum hakkında bilgi sahibi olmak. 18. Yüzyıl tarihi, sosyal ve edebi oluşumuna genel bakış. 18. Yüzyıl Orta Asya Türk Edebiyatı’nın genel özellikleri ve edebî metinlere yansımaları hakkında değerlendirmeler. 18. Yüzyıl Osmanlı sahası Türk edebiyatının genel özellikleri ve edebî metinlere yansımaları. Nedîm, Koca Râgıp Paşa, Kâmî, Seyyid Vehbî, Sünbülzâde Vehbî ve Fıtnat Hanım ve Şeyh Galip’in hayatı, edebî kişiliği ve eserlerinin tanıtılması. Şiirlerde dönemin izlerinin tespiti. 18. Yüzyıl mesnevileri: Hüsn ü Aşk üzerine değerlendirmeler. 19. Yüzyıla genel bir bakış ve Encümen-i Şu'ârâ.

Alanın alt dallarını kapsayan bilimlere ilişkin temel araştırma ve inceleme yöntemleri. Tarihî-coğrafî yöntem, dil bilimsel metin incelemeleri. Kaynaklar ve akademik çalışmalar üzerinde karşılaştırmalı değerlendirmeler. Araştırma yöntemlerini inceleyebilme. Farklı metodolojiler bağlamında literatürü değerlendirebilme. Türk dili ve edebiyatı alanında araştırma evrelerini kavrayabilme. Türk dili ve edebiyatının kaynakları niceliksel ve niteliksel olarak ayırt edebilme. Saha çalışmaları yapabilme, derleme ve metin yayınlarında bulunma. Türk Dili ve edebiyatına ait tarihî metinlerin bulunma, yayımlanma süreçleri ve tartışmalar hakkında değerlendirmeler yapabilme. Dil öğretim yaklaşımlarını tanma ve Türkçenin öğretimi için önerilen dil öğretim yaklaşımları üzerine eleştiri yapabilme, önerilerde bulunabilime. Araştırma ile ilgili genel bilgiler ve bu bilgilerin edebiyat dersine uyarlanması, özellikle biyografi ve otobiyografi incelemeler yapılması.

Halkbilimi kaynakları üzerinde peryodikler ve el kitapları kapsamında literatür çalışmaları. Halk ve halkbilimi kavramlarının açıklanarak tarihsel süreç içinde halkbiliminin gelişim ve sistematiğinin belirlenmesi. Bireyliklerin başlamadığı dönemler içindeki evrensel çerçevede halkbilimsel oluşumlar, ortak kültürel veriler ve bunların yayılan değişim-dönüşüm süreçlerinin incelenmesi. Halkbiliminin geçmişi ve işlevi hakkındaki görüşlerin yerli ve yabancı kaynaklardan aktarılması. Halkbilimi yöntemlerinin tarihsel, coğrafik, sosyolojik ve psikolojik görüş açılarından incelenmesi. Türk Halkbiliminin tarihsel gelişim çizgisi, ilk çalışmalar kapsamındaki yabancı halkbilimcilerin Türk Halkbilimine katkılarının biyografik ve belgesel araştırmalarının tamamlanması. Günümüz halkbilim kuramlarının uygulamalı çalışmalarla işlenmesi. Derlemenin nitelikleri, yöntem ve koşulları üzerinde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar yapılması. Alanda derleme yapmanın teknik ve öznel sorunları üzerinde deneysel uygulamalar. Başlangıcından günümüze kadar Halkbilimi kadrolarının karşılaştırmalı incelenmesi.

Oğuz Türkleri’nin on üçüncü yüzyıldan itibaren kendi lehçelerine dayalı olarak kurup geliştirdikleri ve bugünkü Türkiye Türkçesinin temelini oluşturan Eski Anadolu Türkçesinin oluşum süreci ele alınacak. Oğuz lehçelerinin on üçüncü yüzyıl öncesinde kaynaklarına inmek için diğer tarihî Türk lehçelerinin kaynak eserleriyle bağlantı kurulacak. On beşinci yüzyılda yerini Osmanlı Türkçesine bırakacak bu yazı dilinin kendi içinde teker teker Selçukiler Devri, Beylikler Devri ve Osmanlı Türkçesine Geçiş Devri olmak üzere dönemlere ayrılmasının ardından, her devrenin kendine has fonetik ve morfolojik hususiyetleri tanıtılacak. Tarihî metin aktarımının esasları öğretilerek matbu metinlerle başlanan metin aktarımı denemelerini, el yazması eserlerin çözümlenip transkripsiyon edilmesi izleyecek. Dede Korkut, Süheyl ü Nevbahar, Yusuf u Zeliha gibi dönemin dillik özelliklerini yansıtan eserlerden seçilen bölümlerdeki dil incelemelerini, sahanın kaynakları ile ilgili yayınların tanıtım ve değerlendirmesi izleyecek.

1950’den itibaren Çağdaş Türk Edebiyatı'ndaki gelişmeler teori ve uygulama zemininde ortaya konacaktır. Şiirin, Türk edebiyatı genelindeki işlev ve konumu irdelenecek. 1950’den günümüze kadar ortaya çıkan çeşitli şiir toplulukları ve bu toplulukların temsilcileri ve ortaya koydukları edebiyat ürünleri incelenecektir. Şiir ekollerinin çağdaş şiirin biçimlenmesindeki işlevlerinin algılanabilmesi için konu ile ilgili örnek metinlerin tahlili ile ilgili çalışmalar yapılacaktır. Şiirin kökenleri ve eski şiirin çağdaş şiirdeki işlevleri karşılaştırmalı olarak anlatılacaktır. Evrensel kaynaklar üzerinde çalışmalar yapılacaktır. Cumhuriyet dönemi edebiyatının ana örnekleri üzerinde değerlendirmeler yapılacaktır. Alanda yapılmış tüm akademik çalışmaların tanıtılması, eleştirilmesi ve değerlendirmeler. Poetikalar. Şiir türlerini inceleme metotları, dilbilimsel yöntemler ve çağdaş inceleme teknikleri öğrenilecek. Uygulamalar ve monografi çalışmaları yapılacaktır.

Nesir türünün tarihi seyri ve temel kaynaklar hakkında bilgi verilmesi. Türk edebiyatında geçmişten günümüze kadar nesir türünde verilmiş olan eserler. Roman ve hikâyeciliğinin temel özelliklerinin kavratılması. 1950’den günümüze kadar özellikle Türk roman ve hikâyesindeki gelişmeler. Yeni Türk Edebiyatına düzyazı türünde yazılmış olan eserler ve bu eserler üzerinde yapılmış olan akademik çalışmalar üzerine literatür taramasının yapılması. Bu eserlerde gözlemlenen izleksel ve biçemsel gelişmelerin metinler üzerinden değerlendirilmesi. Edebî toplulukların oluşumu ve edebî faaliyetlerinin incelenmesi. Metinlerin estetik yapısının örnek metinlerden hareketle çözümlenmesi. Bu dönemin sanatçılarının hayatı, edebî kişiliğinin öğretilmesi. Sanatçıların düzyazı türünde vermiş oldukları eserler. Dönem sanatçılarının düzyazı türünde ortaya koydukları eserlerin metinbilimsel yöntemle incelenmesi.

Halkbilimi kaynakları üzerinde peryodikler ve el kitapları kapsamında literatür çalışmaları. Halk ve halkbilimi kavramlarının açıklanarak tarihsel süreç içinde halkbiliminin gelişim ve sistematiğinin belirlenmesi. Bireyliklerin başlamadığı dönemler içindeki evrensel çerçevede halkbilimsel oluşumlar, ortak kültürel veriler ve bunların yayılan değişim-dönüşüm süreçlerinin incelenmesi. Halkbiliminin geçmişi ve işlevi hakkındaki görüşlerin yerli ve yabancı kaynaklardan aktarılması. Halkbilimi yöntemlerinin tarihsel, coğrafik, sosyolojik ve psikolojik görüş açılarından incelenmesi. Türk Halkbiliminin tarihsel gelişim çizgisi, ilk çalışmalar kapsamındaki yabancı halkbilimcilerin Türk Halkbilimine katkılarının biyografik ve belgesel araştırmalarının tamamlanması. Günümüz halkbilim kuramlarının uygulamalı çalışmalarla işlenmesi. Derlemenin nitelikleri, yöntem ve koşulları üzerinde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar yapılması. Alanda derleme yapmanın teknik ve öznel sorunları üzerinde deneysel uygulamalar. Başlangıcından günümüze kadar Halkbilimi kadrolarının karşılaştırmalı incelenmesi.

Türk kültürünün dünya kültürleri içerisindeki yerini ve önemini inceleyen bu ders, tarihsel bir bakış açısıyla, Türk kültürünün geçirdiği değişimi ve gelişimi incelemektedir. Bu çerçevede ders, öncelikle, kültür ve medeniyetle ilgili kavramlara odaklanarak bu kavramlara ilişkin geliştirilen yaklaşımları incelemekte ardından da Türk kültürünün oluşturucu öğelerini tarihsel bir bakış açısıyla ele almaktadır. Kültür ve medeniyet arasındaki farklar ve bu farklara ilişkin yaklaşımlarla genel bilimsel çerçevesini hazırlayan ders, ikinci aşamada, Türk kültürünün oluşturucu öğelerine yönelmekte, bu bağlamda da, dil, yazı, bilim, giyim-kuşam, sanat, din ve diğer kültürü yaygınlaştırma araçlarına odaklanmaktadır. Ders, kültürel gelişmelere, Türk kültür tarihi özelinde, hem analitik hem de eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşabilmeyi hedefleyen bir derstir.

Tarihî Türk lehçelerinin oluşum şartları ve gelişim evrelerine ait genel bilgilerle başlanacak derste Karahanlı Türkçesinin yazım, ses, yapı ve anlam özelliklerine yoğunlaşılacak. Geçiş döneminin genel özelliklerini yansıtan devrenin temel kaynakları olan Kutadgu Bilig, Atabetü’l-Hakayık ve Divanu Lugati’t-Turk’ten seçilen metinlerde dil bilgisi özellikleri çözümlenecektir. Yapılan çözümlemeler sonucunda ulaşılan bulgular, Karahanlı Türkçesini hazırlayan yazım süreci olan Köktürkçe ve Uygurcayla karşılaştırılacak; Karahanlı Türkçesi sonrası oluşan Harezm ve Çağatay lehçelerine gidişte bu yazı dilinin aktarım rolü ortaya konacaktır. Batı Türkçesinin yazı dili olduğu evrede, görülen yazım ve dil özelliklerine Doğu Türkçesinin hangi yönlerden kaynak oluşturduğu araştırılacak, karışık dilli eserler meselesi tartışmaya açılacaktır. Satır arası çevrilerden başlayarak Türkçenin söz varlığındaki değişmeler dersin genelinde değerlendirilecek, bugünkü söz varlığına zemin teşkil eden çeşitli dillik yönler gözler önüne serilecektir.

Ders, geniş bir çerçeve içerisinde, düşüncenin tarihsel gelişim süreci içerisindeki evrelerini incelemektedir. Antik Dönem, Orta, Yeni ve Yakın Çağ'daki düşünce sistemleri ve bu çağlarda yaşayan düşünürlerin ileri sürdüğü fikirler bu perspektif içerisinde değerlendirilmektedir. Antik Dönem ve bu dönemin tartışma konularını belirli kavramlar ve düşünürler aracılığıyla inceleyen ders bu temel başlangıç noktasının ardından Orta, Yeni ve Yakın çağlar özelinde daha ileri tartışmalara yönelmektedir. Şehir devletleri, bu devlet yapılanmalarını ortaya çıkaran sosyo-ekonomikve kültürel dönüşüm, demokrasi, kölelik, yasa ve yasaların üstünlüğü gibi, bu dönüşüm içerisinde ortaya çıkan ve daha sonraki dönemlerde de yoğun bir biçimde tartışılacak olan kavramlar derste inceleme konusu yapılmaktadır. Bunun yanı sıra derste modern Türkiye'nin temellerini oluşturan düşünce sistemleri ve kökenleri de inceleme konusu yapılmaktadır.

Kıbrıs Türk edebiyatının temel kavramlarının aydınlatılması, oluşumu hakkında bilgi verilmesi. Kıbrıs’ta yaşanan sosyal ve siyasal olaylar ve bunun edebiyata yansımasının irdelenmesi. Kıbrıs Türk Edebiyatının dönemleri, dönemlere göre şiir, roman, öykü, tiyatro, anı, deneme, gezi yazısı türlerinde gözlemlenen izleksel ve biçemsel gelişmelerin metinler üzerinden değerlendirilmesi. Anonim halk edebiyatı ürünlerinin, eski Kıbrıs Türk şiirinin, yeni Kıbrıs Türk şiirinin ana eğilimler, zirve şahıslar ve eserler çerçevesinde, Türk edebiyatıyla karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Kıbrıs Türk Edebiyatında nesrin gelişmesini etkileyen faktörler, başlıca yazarlar ve eserlerinin tanıtılması. Örnek metinler üzerinde inceleme uygulamaları yapılması. Kıbrıs Türk basın faaliyetlerinin; gazete ve dergilerin edebiyatın gelişimindeki yerinin kaynak taramasına yönelik araştırmalarla kavratılması.

Arapça ve Farsçanın yazı dili özellikleri, gramer yapıları. Konuyla ilgili uygulamalar; örnek metinlerin incelenmesi ve kavranması. Arapça kelimelerin yapısı. Aslî ve zâid harfler. Arapça kelimelerin vezinleri. Aksam-ı seb'a. Arapça sayı isimleri. Mükesser çokluk vezinleri. Arapça masdarlar. Sülâsi mücerred masdarlar. Sülâsi mücerred masdarların ism-i fâil ve ism-i mef'ûlü. Rübai masdarlar. Mimli masdarlar. Mezîdünfih masdarlar. Farsça kelimelerin yapısı. Farsça sayılar. Farsça türemiş isimler. Farsça isimden türemiş sıfatlar (ön ek ve son eklerle). Farsça birleşik sıfatlar. Zarf grupları. Farsça yapılı tamlamalar. El yazma metinler üzerinde çalışmalar. Osmanlı yazı türleri. Divan, tezkere ve diğer kaynaklar üzerinde incelemeler. Metinlern üzerinden Arapça, Farsça ve Türkçe kelimelerin tespiti.

Farklı üretme alanlarında canlandırma tekniklerinden yararlanma konusunda verilen eğitim sürecidir. Türk ve dünya tiyatrosunun tarihçesi. Tiyatro türleri. Tiyatro eserlerinin dış yapı özellikleri. Tiyatro alanına ilişkin temel kavramları açıklayabilme ve yeniden ifade edebilme. Drama, yaratıcı drama ve eğitsel drama kavramlarını tanımlayabilme ve uygulayabilme. Eğitimde canlandırmadan yararlanmanın teknikleri. Yaratıcı ve eğitsel drama çalışmalarından Türkçe eğitiminde nasıl yararlanılabileceğine dair stratejiler geliştirebilme. Ders, etkili konuşma ve gereklerini de içermektedir. Burada amaç, öğrencileri hazırlıklı ve hazırlıksız konuşma yapmaları durumunda yapmaları ve yapmamaları gerekenler konusunda bilinçlendirmektir. Canlandırmaya yönelik olarak Dünya’da ve Türkiye’de yapılan uygulamaları incelemek. Öğrencilerin üst düzey becerilerinin geliştirilmesi, kendi kişisel deneyimleri ile geçmişi daha anlamlı kılabilmeleri için tiyatro uygulamalarının yapılması.

Türk dilinin yazılı ilk kaynaklarını kapsayan Köktürkçeden itibaren bugünkü yazı dillerinin oluşumuna kadar devam eden süreç hakkında genel taslağın sunumuyla derse başlanacak. Köktürk öncesi döneme ait dil verileri sunan birtakım kaynaklar üzerinde durulacak, Runik alfabe ve diğer yazı sistemleriyle yazılmış en eski Türkçe metinler üzerinde araştırma tarihi irdelenecek. Költigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk yazıtlarının genel içeriğini tanıtacak mahiyette metin okumaları yapılacak. Uygur Türkleri’nde edebî türlerin tanıtımıyla devam edilen aşamada, dilde görülen ilk değişmeler aktarılacak. Karahanlı ve onu takip eden Harezm sahasında alfabe değişimi ve dildeki değişmelerin bugünkü çağdaş lehçelerin oluşumundaki etkileri çözümlenecek metinler vasıtasıyla belirlenecek. Çağatay sahasının temel kaynakları ve araştırma tarihine giriş yapılarak Doğu ve Batı Türkçesinin yapısal farkları tartışılacak.

Bu ders şiire farklı bakış açısı ve yöntemlerle yaklaşan incelemeleri ele almaktadır. Bu perspektif içerisinde ders, inceleme yöntemlerinin evrensel oluşumlar ve örnekleri üzerindeki araştırmalara bilimsel bir bakış açısıyla odaklanmaktadır. Şiir incelemelerinin yapısal yönlerinin ele alındığı ve bu bağlamda yapısal dilbilim, göstergebilim ve şiir ilişkilerinin incelendiği göndergesel anlam, yananlam, uzak çağrışımlar, kavram karşıtlığı, aktarmalar, ad aktarmaları, şiir dilinde sapmalar, alışılmamış bağdaştırmalar, şiirin dizisel ve söylemsel yapısı gibi temel konuların yanı sıra şiirbiliminin insan, sunuluş ve kalıcılık açılarından incelendiği, sosyo-kültürel içerimlerin de göz önünde bulundurulduğu ileri tartışmalara da derste yer verilmektedir. Ders, anlatımda lirizmin tarihsel gelişimini ortaya koyan ulusal ve evrensel şiir tahlillerinin geneli hakkında uygulamaları da içeren özelliktedir.

Güzelin bilimi olarak ve beğeni yargılarının incelenmesi süreçlerinde Estetik’in kavramsal boyutlarının ele alınması. Estetiğin güzellikler bilimi olarak ve sanatların da felsefesi konumunda bulunması itibarıyla, çağların ve toplumların sosyo-kültürel yapıları içinde ortaya koyduğu düşünsel ve uygulayımcı gelişiminin çeşitli sanat dallarından örneklerle irdelenmesi. Estetik duygunun gelişiminde edebî yaratıların işlev ve katkılarının yöntembilimsel olarak ortaya konulması. Estetik kuramları üzerinde uygulayıcı çalışmalar yapılarak sanat ve sanatın oluşumu, gelişim süreci ve edebî yapıtlarla bağlantılar üzerinde durulması. Sanatın yararlılık, bilgi, gerçek, büyü-din gibi olgularla ilişkileri bağlamında ve alt yapı/üst yapı sorunlarının tarihsel süreçleri içinde ele alınması. Dünya ve Türk edebiyatındaki eserler üzerinde estetiksel kuramlara dayalı uygulamalı araştırmalar yapılması. Sanat kuramları ile estetik anlayışları arasındaki bağlantılar ve farklılıkların incelenmesi.

Mitos ve mitologya kavramlarının köken, oluşum, gelişim ve tarihsel yansımaları üzerinde karşılaştırmalı araştırmalar yapılması. Yunan ve Latin mitolojilerinin başta Avrupa ve dünyanın farklı yörelerindeki sanat, estetik ve edebiyat ürünlerinin oluşundaki işlevinin metinler arasılık yöntemleriyle belirlenmesi. Türk mitolojisinin kaynakları konusunda şamanistik yaşam biçimlerinin ortaya koyduğu ritüeller, tabu, büyü ve somut ya da somut olmayan kültür olgularının belirlenmesi ve bunlar üzerinde zaman dizimsel incelemeler yapılması. Yunan ve Latin klasiklerinde ve başka Batı eserlerinde mitolojik isim, motif, epizot, karakterlerin araştırılması. Türk coğrafyası -özellikle Anadolu- üzerindeki mitolojik mekân, ören yeri, anıt ya da türlü kalıntıların özgün işlevlerinin işlenmesi. Pek çok mitolojik verinin daha sonraki yüzyıllarda ünlü yazar ve şairlerin eserlerindeki yansımalarının karşılaştırmalı olarak ortaya konulması.

Sanatı değerlendirmede tarihsel süreçte oluşan farklı görüşler, çok değişik değerlendirme ilkelerine göre düzenlenebildiğinden kuramların yansıtmacı, dışavurumcu, biçimci, işlevsel ve kurumsalcı başlıklar altında örneklere dayalı olarak incelenmesi. Sanatı kuram ve uygulama bütünlüğünde ele alan, sanatın uygulama alanlarına ilişkin özel sorunlarını tanıyan disiplinler arası bir eğitim modeline dayalı sanat kuramcısı ve eleştirmen yetiştirmenin sağlanması. Sanat ortamının gereksindiği alanlara kuramcı ve eleştirmen yetiştirmenin yanı sıra aynı zamanda ele alınan edebî eserleri estetik ve sanat kuram ve yöntemleri kapsamında değerlendirebilme alışkanlıklarının edinilmesi. Avrupa’daki sanat kuramlarının genel çizgisi yanında Türk sanatının gelişim evrelerinin belirlenerek, Batılılaşma olgusu içinde Türk sanatının günümüze kadar geçirdiği evreler üzerinde örneklere dayalı çalışmalar yapılması.

Eski Türk Edebiyatının şekillenmesinde her biri ekol olmuş şair ve nâsırların biyografilerine ulaşmak edebiyat araştırmacısının hareket edeceği ilk basamaktır. Modern yöntemler çerçevesinde biyografi yazarlığı gelişmeden önce edebî eser vermiş sanatkârın yaşamı erken dönemde de ilgi uyandırmakta idi. Şerh geleneğinin bir parçası olarak şiirin söz dünyasına girmeye çalışan yorumcular XV. Yüzyıldan itibaren Türk edebiyatında tezkire yani biyografi yazarlığını başlatır. Klasik gelenekle şekillenen bu yazarlık sanatkârın yaşadığı muhit, beslendiği kaynaklar ve dönemi hakkında bugünkü araştırmalar için oldukça kıymetli veriler sunar. Bu derste yöntem açısından klasik gelenekte biyografi yazarlığının Türk Edebiyatında gelişim tarihi işlenecek. Münferit dönemlerden seçilen tezkire parçaları çözümlenerek yeni yaklaşımlarla öğrencinin incelediği eseri yazıldığı ortam, edebi muhit ve diğer metni çevreleyen esaslarla yorumlamasına kapı aralanacaktır. Diğer yandan klasik ve modern yaklaşımla biyografi yazarlığını karşılaştırma becerileri geliştirilecektir.

Bu derste bireylerin psikolojik tepkilerinin, davranış ve bilişsel yapılarının oluşmasında kültürel bağlamın etkileri incelemektedir. Öğrenciler farklı kültürlerden gelen farklı etnik gruplarla nasıl araştırma yapacaklarını öğrenirken gerekli olan temel beceri ve uygulamalar hakkında da bilgi sahibi olacaklar. Dersin amacı psikolojinin temel kavramları çerçevesinde, gelişim, sosyalleşme, aile, cinsiyet rollerinin sosyalleşmesini, kimlik oluşumunu, bireysellik ve kollektiflik, duygu ifadesi gibi konular üzerinde dururarak, kültürel farklılık ve benzerliklerini tartışılmasını sağlamaktır. Ayrıca, kültürel bağlamın bilimsel alanda hangi bakış açıları ve kuramlar ile değerlendirildiğinin kavranması üzerinde durulacak konulardandır. Dersin öğrencilerinin kültürlerarası bakış açısı geliştirerek farklı uygulama alanlarında bu bilginin nasıl kullanılabileceği konusunu değerlendirebilme becerisi kazanmaları amacıyla çeşitli alan örnekleri verilmektedir.